Op de Dag van de Vrouw brengen wij het verhaal van twee moedige vrouwen.
Hypatia (360 n.C.), een van de eerste vrouwelijke docenten in de geschiedenis was een astronoom, filosoof en een wiskundige. Ze leefde in Alexandrië. Haar vader Theon was een belangrijke wiskundige en leerde zijn dochter alles wat hij afwist van de verschillende wetenschappen. Hypatia werd door haar vader aangespoord om zichzelf te ontwikkelen. Ze kreeg toegang tot de bibliotheek van Alexandrië, de grootste bibliotheek uit de oudheid.
In 400 kwam ze aan het hoofd van het Museum van Alexandrië. In deze Platonische school gaf zij les aan enkele paganistische en christelijke geleerden van haar tijd. Orestes, de Romeinse prefect van Alexandrië, was een van haar studenten. Hypatia hield zich bezig met het ontstaan van de kosmos en de bestaansreden van de mens. Haar ruime denkstijl waarbij de rede en ratio centraal stonden, werd in die tijd door christelijke geleerden als een bedreiging ervaren.
De grote invloed die Hypatia op het politiek en religieus leven had, leidde tot een grote afkeer bij bisschop Cyrillus. Het feit dat een vrouw zoveel belangstelling kreeg en vooruitgang boekte in ‘heidense kennis’ kon niet aanvaard worden. Haar vooruitstrevende manier van denken werd in strijd met de Bijbel beschouwd. De christelijke bevolking kwam in opstand en verschillende haatcampagnes werden opgezet.
In maart 415, op weg naar huis werd Hypatia op een gruwelijke manier vermoord door een groep christenen. Ze sleepten haar eerst door de straten naar een tempel waar ze haar vervolgens gestenigd hebben met potscherven. Haar lichaamsresten werden in het vuur gegooid. Samen met het lichaam van Hypatia is ook de geweldige bibliotheek van Alexandrië in brand gestoken. Al haar schriftelijke werken werden hiermee vernietigd. Helaas zijn er geen originele handschriften meer terug te vinden. Wat ons rest, zijn een aantal brieven van haar leerlingen. Haar grootste nalatenschap voor haar studenten waren deze woorden:
"Fabels zouden aangeleerd moeten worden als fabels, mythes als mythes, en wonderen als poëtische fantasieën. Het is verschrikkelijk om bijgeloof aan te leren als waarheid…”
"Behoud je recht om te denken, want verkeerd denken is zelfs beter dan helemaal niet te denken."
Nadat Hypatia stierf, viel het wetenschappelijk onderzoek stil voor de komende duizend jaar. Dit was dus niet enkel een moord op Hypatia, het was een moord op wetenschap en kunst. Dit betekende niet enkel het einde van Hypatia's leven, maar ook het einde van het onafhankelijk denken. Ook vandaag beschouwen vele historici de dood van Hypatia als het einde van de klassieke periode. Vandaag is Hypatia, de vrouw die gerespecteerd werd om haar wijsheid, een grote inspiratiebron voor heel veel mensen.
Helaas was Hypatia niet de enige…
De geschiedenis heeft zich herhaaldelijk schuldig gemaakt aan gelijksoortige gruweldaden. Maar doorheen de tijd is er blijkbaar niet veel veranderd.
Want, nog niet zo lang geleden, in 2015, onderging de onschuldige Afghaanse Farkhunda hetzelfde lot. 19 maart 2015 is ook een zwarte vlek in de geschiedenis..
Farkhunda was een 27-jarige studente islamitische godsdienstwetenschappen. Op 19 maart liep zij voorbij een moskee. Daar zag ze een man, die papiertjes waar verzen uit de Koran waren geschreven, verkocht als amulet. Zij gaf meteen kritiek en ging in discussie met de man. Zij waarschuwde ook de klanten. Farkhunda zei dat dit soort bijgeloof geen plaats heeft in de islam en dat de man een bedrieger is. De man die dit niet verdragen kon, begon te roepen en zei dat Farkhunda de Koran in brand heeft gestoken. Al heel snel verzamelden een groep mannen rond de jonge vrouw en werd zij op klaarlichte dag, midden in het centrum van de stad op een gruwelijke manier vermoord. Ze zou hun geloof beleledigd hebben en dus moesten de ‘mannen’ hun ‘eer’ verdedigen. De jonge vrouw werd letterlijk doodgeslagen en in brand gestoken terwijl de politie gewoon toekeek en een aantal mannen alles opnam. Zo is deze gruweldaad ook op internet verspreid geweest.
Hoe hartverscheurend deze gebeurtenis ook was, het heeft wel gezorgd dat een belangrijke taboe in de geschiedenis van Afghanistan werd doorbroken: voor een eerste keer werd een doodskist, namelijk die van Farkhunda, door vrouwen gedragen. In heel Afghanistan hebben vrouwelijke en mannelijke activisten gerechtigheid geëist en hebben zij hun stem met klem laten horen.
Heel veel moedige vrouwen, zoals Hypatia en Farkhunda, die wij hiermee willen herdenken en eren, zijn vandaag het symbool van het vrij denken en de emancipatie van de vrouw. Helaas zijn er nog steeds veel vrouwen die heel wat te verduren hebben in een vrouwonvriendelijke wereld.
Lang leve de mensen, die wel durven te denken en niets zomaar aannemen. Vrede met hen die hun leven hebben gegeven en die vandaag strijden voor de vrijheid van de mens.