Een intellectuele held van de 20e eeuw

Muhammed Hamidullah, een van de vooraanstaande islamitische geleerden van de 20e eeuw werd op 19 februari 1908 geboren in India. Zijn eerste opvoeding kreeg hij van zijn vader Abu Muhammed Halilullah, een van de hoge wetgeleerden van Hyderabad. 

Hamidullah voltooide zijn islamopleiding in een toenmalige hoge onderwijsinstelling waar ook religie-gerelateerde vakken werden onderwezen. Vervolgens behaalde hij zijn master in de rechten aan de Universiteit van Osmaniye in Hyderabad. Daar werd hij ook aangesteld als assistent.

Later vertrok hij naar Duitsland en doctoreerde hij in rechten aan de Universiteit van Bonn. In de tussentijd bezocht hij geregeld bibliotheken en deed ter plaatse onderzoek in steden zoals Sanaa, Mekka, Medina, Beiroet, Damascus en Caïro. In 1932 ging hij naar Istanbul en ontmoette daar verschillende geleerden van zijn tijd. Tijdens zijn studie in Duitsland gaf hij lessen Arabisch en Urdu en werkte als een Europees correspondent voor het tijdschrift 'Islamic Culture'. Na een aantal jaren keerde hij terug naar zijn land en werd daar aangesteld als professor aan zijn oude universiteit.

In 1948, tijdens zijn bezoek aan het buitenland kreeg hij te horen dat Hyderabad werd bezet door de Indiase regering. Hierdoor kon hij niet meer terugkeren naar zijn vaderland. Hij besloot om naar Frankrijk te gaan. Nadat zijn asielaanvraag als politieke vluchteling werd goedgekeurd in Frankrijk, verbleef hij daar tot 1996. Uit protest tegen de bezetting verkoos hij levenslang te leven als 'heimatlos', dat staatloos betekent.  

In 1954 begon hij als onderzoeker te werken in Parijs in een Franse overheidsorganisatie voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Hoewel hij in 1978 op pensioen ging, heeft hij zijn studies en onderzoek nog jarenlang voortgezet. Maar zijn gezondheidstoestand ging doorheen de jaren sterk achteruit. Hierdoor verhuisde hij in 1996 naar Florida waar zijn familie woonde. Hij stierf in 2002 op 94-jarige leeftijd en werd begraven in Jacksonville.

Muhammed Hamidullah stond bekend om zijn nederigheid en vriendelijkheid. Hij nam geen enkele royaltyvergoeding aan in ruil voor zijn werkstukken. Hij hield van een afgezonderd leven en is ook nooit getrouwd geweest.

Hamidullah was kenner van verschillende talen zoals het Urdu, Hindi, Engels, Frans, Duits, Italiaans, Russisch, Arabisch, Perzisch en Turks. Vooral zijn werken in Europese talen leverden belangrijke bijdragen aan het juist interpreteren van de islam in het westen.

Gedurende 23 jaar gaf hij les als gasthoogleraar aan de universiteiten van Istanbul, Ankara en Erzurum. Hij leverde heel wat werk op diverse domeinen binnen de islam. Hij hield talloze conferenties en seminaries. Tijdens zijn verblijf in Frankrijk gaf hij iedere vrijdag les in de moskee van Parijs. Hij droeg bij aan de oprichting van een islamitisch cultureel centrum en publiceerde een lange periode het tijdschrift 'France-Islam'.

Hamidullah benaderde de islamwetenschappen vanuit een universeel perspectief. Hij probeerde zich steeds te baseren op de eerste bronnen. Hij nam geen genoegen met de reeds bestaande historische data en deed zelf ter plaatse onderzoek. In zijn onderzoeksmethode ligt de nadruk vooral op rede en realiteit. Volgens hem moet men de ware oorzaken van gebeurtenissen proberen te achterhalen om de gevolgen en resultaten zo juist mogelijk te kunnen interpreteren. 

Naast zijn vernieuwende stijl die hij introduceerde, verdiepte hij zich in het leven van profeet Mohammed. Hij schreef het boek 'De profeet van islam' in liefst 20 jaar tijd. De overgang van een wonderbaarlijke, niet toegankelijke profeet naar een menselijke profeet als voorbeeldfiguur is hierin duidelijk op te merken. Net als al zijn andere werkstukken, wordt dit boek ook geraadpleegd als een betrouwbare en relevante bron betreffende het levensloop van de Profeet. Omdat hij een ware kenner was, kreeg hij de bijnaam ‘de archeoloog van het leven van de Profeet’. 

Ondanks zijn enorme waardevolle bijdragen aan de islamwereld, wordt Hamidullah door sommige traditionele geleerden beschreven als een 'verdwaalde', omdat een kritische benadering vaak gezien wordt als verloochening van het geloof. Terwijl de Koran juist aanspoort tot een kritische ingesteldheid en grondige kennis.

Muhammed Hamidullah wijdde zijn hele leven aan kennis en bracht het grootste deel van zijn leven door in bibliotheken. Hij was bereid om duizenden kilometers af te leggen voor een manuscript of een historisch document. Hij wist precies welke bron in welke bibliotheek van welk land te vinden was.

Na een zeer verdienstelijk leven van ongeveer een eeuw, liet Hamidullah tientallen boeken, honderden artikelen en duizenden leerlingen achter.

Laat deze korte biografie een welgemeende dankbetuiging zijn voor al zijn inspanningen en een inspiratie voor de toekomstige intellectuele helden...