Het voorstel voor januari 2020 is een korte biografie van Al Farabi.

Over het leven van Aboe Nasr el Farabi, zijn niet veel details gekend. Hij zou geboren zijn rond 870 in Farab, het district van een historische landstreek wat tegenwoordig een deel van Turkmenistan is. Zijn vader was een generaal en het is geweten dat Al Farabi een goede opleiding heeft genoten. In zijn geboortestreek heeft hij gefunctioneerd als rechter maar omwille van zijn liefde voor kennis en kunst besloot hij op een academische reis te gaan. Na heel wat steden zoals, Buchara, Samarkand, Marw, en Balch bezocht te hebben, kwam hij rond zijn veertigste aan in Bagdad, het toenmalige wetenschappelijke centrum. Daar werd hij opgeleid in filosofie en logica door beroemde christelijke docenten. In de twintig jaar dat hij in Bagdad verbleef, schreef hij zijn meeste werken. Rond 941 zou hij naar Aleppo en Damascus gaan waar hij werd ontvangen door de Hamdanidische vorst Sayf Al Dawla. Hij verbleef ongeveer drie jaar aan het hof. Na een korte reis naar Egypte keerde hij terug naar Damascus, waar hij in 950 is overleden. Er worden heel wat legendarische verhalen vertelt over Al Farabi, waarvan de authenticiteit niet vastgesteld kan worden.

Naast logica en filosofie studeerde hij wiskunde en muziek. Hij was een vooraanstaand muziektheoreticus en een revolutionaire moslimfilosoof. Zijn ‘Kitab al-Musiqa’ wordt gezien als de meest indrukwekkende van alle Arabische werken over muziek. Hij hield van een afgezonderd leven en is niet getrouwd geweest. In één van zijn werken beschrijft hij de kwaliteiten van een goede filosoof: “Een goede filosoof moet de moeilijkheden die hij tegenkomt tijdens zijn opleiding kunnen doorstaan, hij moet intelligent zijn en een hoog niveau van begrip hebben, hij moet een eervol persoon zijn die van de waarheid, gerechtigheid en de rechtvaardigen houdt, hij mag geen belang hechten aan goud, zilver en soortgelijk bezit, hij moet met mate eten en drinken en niet in hebzucht verkeren, hij mag zich niet laten leiden door zijn verlangens, hij moet een sterke vastberadenheid en wil tonen om de waarheid te bereiken”. Iemand die geen belang hecht aan het zuiveren van zijn ziel en aan het hanteren van morele principes en zich enkel bezighoudt met theoretische kennis, is volgens Al Farabi een valse filosoof.

Hij verwierf grote kennis van de werken van Aristoteles en Plato. Hij werkte deze uit, schreef diverse commentaren op hun werken en introduceerde ook nieuwe inzichten. Dit leverde hem de bijnaam de ‘tweede meester’ (Moeallimi Sani) op in de Arabische wereld. De eerste meester was Aristoteles zelf. Hij had een grote invloed op het latere islamitische denken en ook op dat in het westen, via het werk van islamitische denkers zoals Avicenna en Averroes, met name op latere filosofen zoals Albertus Magnus en Thomas van Aquino.

Hij leverde heel wat werken in diverse domeinen zoals logica, metafysica, politicologie, muziek, geneeskunde en sociologie waarvan er meer dan honderd ons bekend zijn. Op de eerste plaats in de lange lijst staat ‘de Deugdzame Stad’, waarin hij zijn filosofische leer uiteenzet. Zijn werken zijn vertaald naar het Latijn, Hebreeuws, Turks, Perzisch, Engels, Frans, Italiaans, Spaans en Russisch. Zelf was hij ook een kenner van het Arabisch, Perzisch en andere talen.

Hij was een bedreven logicus. Hij introduceerde de rede en logica in de islamitische cultuur. Zijn eigen vorm van logica speelde ook een rol in verdere ontwikkeling van de Europese logica.

In zijn filosofie staat de menselijke rationaliteit boven de religieuze openbaring. Volgens hem kunnen filosofie en religie perfect verenigd worden. Hij erkent wel dat alles wat bestaat uit Allah voortvloeit, en legt tevens nadruk op het belang van de kennis van religieuze teksten. Al Farabi probeerde rationele verklaringen te geven voor zaken als het hiernamaals, de hemel, de religieuze openbaring en God. Volgens hem is religie noodzakelijk om filosofische kwesties begrijpelijk te maken voor de ongeschoolde, gewone mens.

Ondanks zijn enorme bijdragen, werd Al Farabi ook bekritiseerd en zelfs ‘afvallig’ beschouwd door latere moslimgeleerden. Dit maakt zijn gedachtegoed niet minder belangrijk. Integendeel zelfs, het biedt de moslim van vandaag een uitweg uit de valse keuze tussen de traditionele religieuze identiteit en de seculiere westerse moderniteit. Zij hebben meer gemeen dan het lijkt.